Τσεχία: Ακροδεξιά στροφή με άγνωστες παραμέτρους

Είναι μια ιδιόμορφη, κάπως ασυνάρτητη εμφάνιση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά αρκετά τυπική για τον Αντρέι Μπάμπις. Ο νέος πρωθυπουργός της Δημοκρατίας της Τσεχίας κάθεται σε ένα τραπέζι με ένα εορταστικό στεφάνι. Φοράει ένα μπλουζάκι με την επιγραφή "Όχι Πόλεμος" στα εθνικά χρώματα της Ουκρανίας, μπλε και κίτρινο. Καθώς ανάβει τρία κεριά, ο Μπάμπις μιλάει για μια "υπέροχη χριστουγεννιάτικη συναυλία" την οποία παρακολούθησε.

Σε βάζει σε μια "πραγματικά υπέροχη διάθεση", λέει. Προσθέτει ότι είναι "κρίμα που οι Τραμπ, Μερτς, Μακρόν, Στάρμερ, Ζελένσκι, και Πούτιν δεν ήταν στη συναυλία". Αν ήταν παιδιά, λέει ο Μπάμπις, θα έλεγαν το ίδιο πράγμα. Τώρα, τα Χριστούγεννα... είναι ένας εφιάλτης.

Τι εννοεί παραμένει αινιγματικό. Και συνεχίζει. Μια ειρηνευτική συμφωνία θα υπογραφεί το αργότερο στις 24 Φεβρουαρίου 2026, η οποία "εγγυάται την ασφάλεια για όλους - Ουκρανία, Ευρώπη και Ρωσία", δηλώνει ο Μπάμπις. Τελικά, γυρίζει την πλάτη του. Στο πίσω μέρος της μπλούζας του, γράφει στα αγγλικά: "Εθελοντής της Ειρήνης". Ο Αντρέι Μπάμπις ανέβασε το βίντεο στα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης στις 14 Δεκεμβρίου 2025. Ήταν η συνέχεια μηνών προεκλογικής εκστρατείας και μια γεύση από το τι θα προσφέρει ο πρωθυπουργός στο εγχώριο κοινό του στο μέλλον.

Αμφιλεγόμενοι διορισμοί υπουργών

Λίγες μέρες νωρίτερα, ο Τσέχος πρόεδρος Πετρ Πάβελ είχε διορίσει τον 71χρονο δισεκατομμυριούχο, πρωθυπουργό. Είναι η πρώτη φορά που η Τσεχική Δημοκρατία έχει μια καθαρά λαϊκιστική, ακροδεξιά κυβέρνηση συνασπισμού: Εκτός από το κόμμα του Μπάμπις, Δράση Δυσαρεστημένων Πολιτών (ANO), ο συνασπισμός περιλαμβάνει επίσης το δεξιό λαϊκιστικό Κόμμα Αυτοκινητιστών (Motoriste) και το ακροδεξιό Κόμμα Ελευθερίας και Άμεσης Δημοκρατίας (SPD).

Μεταξύ των 15 υπουργών στο νέο υπουργικό συμβούλιο βρίσκονται αρκετοί πολιτικοί του ANO που χαίρουν σεβασμού εδώ και χρόνια, μαζί με ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες - καθώς και ορισμένες αμφιλεγόμενες προσωπικότητες.

Στους τελευταίους περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, ο επικεφαλής του Κόμματος των Αυτοκινητιστών, Πετρ Μάτσινκα, ένας ένθερμος ευρωσκεπτικιστής και δεξιός λαϊκιστής ή ο υπουργός Πολιτισμού που προτάθηκε από το SPD, Ότο Κλέμπιρ, μουσικός, στιχουργός και συνιδρυτής του φανκ-ροκ συγκροτήματος J.A.R., ο οποίος είχε ένα περίεργο ιστορικό ως πληροφοριοδότης της Κρατικής Ασφάλειας της Τσεχοσλοβακίας.

Πολιτική στροφή 180 μοιρών ή απλή ρητορική;

Με την ανάληψη των καθηκόντων της νέας κυβέρνησης, μια περίοδος αβεβαιότητας δυόμισι μηνών μετά τις βουλευτικές εκλογές φτάνει στο τέλος της. Σχεδόν τουλάχιστον αφού τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση Μπάμπις πρέπει ακόμη να εξασφαλίσει ψήφο εμπιστοσύνης στο κοινοβούλιο. Επιπλέον, δεν έχει ακόμη διοριστεί υπουργός Περιβάλλοντος. Ο εν λόγω υποψήφιος είναι ο Φίλιπ Τούρεκ. Λόγω προηγούμενων ρατσιστικών και νεοναζιστικών θέσεων, ο πρόεδρος Πάβελ διστάζει να τον διορίσει. Ο ίδιος ο Τούρεκ νοσηλεύεται επί του παρόντος με σοβαρά προβλήματα στην πλάτη, σύμφωνα με πληροφορίες. Είναι πιθανό ο διορισμός να μην οριστικοποιηθεί.

Ένα πράγμα είναι ήδη βέβαιο, ωστόσο: Μια απότομη πολιτική στροφή 180 μοιρών λαμβάνει χώρα στην Τσεχική Δημοκρατία - από φιλελεύθερη-συντηρητική, φιλοευρωπαϊκή και έντονα φιλοουκρανική πορεία σε ακραίο δεξιό λαϊκισμό και ευρωσκεπτικισμό. Το ερώτημα παραμένει, ωστόσο, ως προς το αν πρόκειται για απλή ρητορική και συμβολική πολιτική από τον Μπάμπις ή αν εφαρμόσει στην πράξη τα λόγια του.

Ασάφεια σχετικά με την Ουκρανία

Ο Μπάμπις ανακοίνωσε την πιο σημαντική αλλαγή στην εξωτερική πολιτική πριν από λίγες ημέρες: Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να "βρει άλλους τρόπους" για να υποστηρίξει την Ουκρανία, έγραψε στο Facebook. "Τα ταμεία μας είναι άδεια και χρειαζόμαστε κάθε κορώνα για τους πολίτες μας".

Ωστόσο, ο Μπάμπις δεν έχει ακόμη διευκρινίσει πώς οραματίζεται μια "εναλλακτική πορεία" για την υποστήριξη της Ουκρανίας από την ΕΕ. Το ίδιο ισχύει και σε εθνικό επίπεδο: Υπό την προηγούμενη κυβέρνηση του Πετρ Φιάλα, για παράδειγμα, η Δημοκρατία της Τσεχίας συντόνισε μια πρωτοβουλία για την παγκόσμια αγορά πυρομαχικών πυροβολικού για την Ουκρανία. Ο Μπάμπις θέλει να καταργήσει ή να τροποποιήσει ριζικά αυτήν την πρωτοβουλία - το πώς ακριβώς, παρέμεινε ασαφές εδώ και μήνες.

Η σύγκρουση συμφερόντων του Μπάμπις

Η κατάσταση είναι παρόμοια και σε μια σειρά άλλα ζητήματα. Το κόμμα του Μπάμπις, ANO, συνεργάζεται με το ουγγρικό κυβερνών κόμμα του Βίκτορ Όρμπαν, Fidesz, στην ακροδεξιά ευρωπαϊκή κομματική οικογένεια "Πατριώτες για την Ευρώπη". Ωστόσο, η αντιευρωπαϊκή αντιπαραθετική πορεία του Τσέχου πρωθυπουργού δεν είναι ούτε κατά διάνοια τόσο σκληρή όσο του Όρμπαν.

Ο Μπάμπις κάνει εκστρατεία κατά του Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου, της Πράσινης Συμφωνίας και της σταδιακής κατάργησης των κινητήρων καύσης. Αλλά το αν παραλύσει την ΕΕ σε αυτούς τους τομείς παραμένει ασαφές.

Ο Μπάμπις κατηγορεί συνεχώς τους δημοσιογράφους και θέλει να αναδιαρθρώσει τη δημόσια ραδιοτηλεόραση. Αλλά είναι απίθανο να δημιουργήσει μια κατάσταση ανάλογη της Ουγγαρίας. Οι θέσεις του για την Ουκρανία είναι προς όφελος της Ρωσίας - αλλά ο Μπάμπις δεν είναι σύμμαχος του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, όπως ο Όρμπαν.

Είναι επίσης ακόμη ασαφές πώς ο πρωθυπουργός σκοπεύει να επιλύσει τη σύγκρουση συμφερόντων του ως επικεφαλής της κυβέρνησης αφενός και ως επιχειρηματίας και ιδιοκτήτης του ομίλου Agrofert αφετέρου. Ο Πρόεδρος Πάβελ το είχε θέσει αυτό ως προϋπόθεση για τον διορισμό του ως πρωθυπουργού και ο Μπάμπις είχε υποσχεθεί να παραδώσει αμετάκλητα την επιχειρηματική του αυτοκρατορία σε τρίτους μέχρι να την κληρονομήσουν τα παιδιά του. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές αμφιβολίες για αυτή την υπόσχεση. Πολλοί παρατηρητές υποθέτουν ότι ο Μπάμπις θα βρει τελικά έναν πλάγιο τρόπο να διατηρήσει τον έλεγχο της Agrofert.

Κίνδυνος που δεν πρέπει να υποτιμηθεί

Μέχρι στιγμής, μόνο ένα φαίνεται βέβαιο: δεν θα υπάρξει "Czexit" ή αποχώρηση της Τσεχίας από το ΝΑΤΟ, υπό τον Μπάμπις. Παρ' όλα αυτά, πολλοί σχολιαστές προειδοποιούν για τη μεταστροφή της νέας τσεχικής κυβέρνησης. Ο δισεκατομμυριούχος διετέλεσε πρωθυπουργός σε δύο διαδοχικές κυβερνήσεις από το 2017 έως το 2021, συμπεριλαμβανομένης μιας κυβέρνησης μειοψηφίας και μιας με τους Σοσιαλδημοκράτες ως εταίρο. Αυτή τη φορά, δεξιοί λαϊκιστές και δεξιοί εξτρεμιστές βρίσκονται μαζί στο υπουργικό συμβούλιο. Η πύλη Denik Referendum μιλά για μια "δύσκολη εποχή" για την Τσεχική Δημοκρατία και προειδοποιεί ότι ο Μπάμπις θέλει να "περιορίσει τη δημοκρατία".

Άλλοι πιστεύουν σε ένα σενάριο που μοιάζει περισσότερο με τη Σλοβακία, με έναν κυβερνητικό συνασπισμό να εμπλέκεται σύντομα ολοένα και περισσότερο σε εσωτερικές διαμάχες. Σε άρθρο για την εφημερίδα Lidove noviny, ο σχολιαστής Μίροσλαβ Κορέτσκι αναφέρεται στο παρελθόν του Μπάμπις ως πράκτορα της Τσεχοσλοβακικής Κρατικής Ασφάλειας και στην ασαφή προέλευση των δισεκατομμυρίων του πλούτου του.

Τον χαρακτηρίζει ως εξής: "Ένας άνθρωπος με θολό παρελθόν, διάσημος για τις αδίστακτες επιχειρηματικές του πρακτικές και την προσπάθειά του να ισορροπεί στα όρια του νόμου, στα όρια της αλήθειας και του ψεύδους. Ένας πολιτικός με μοναδικό και απρόβλεπτο στυλ. Μια χαοτική φιγούρα που στερείται αυτοελέγχου και κάνει επανειλημμένα λάθη στις αποφάσεις για το προσωπικό. Όχι μεγάλος οραματιστής, περισσότερο μικρής εμβέλειας διευθυντής και φανατικός αναγνώστης δημοσκοπήσεων".

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός